Dokładnie 100 lat temu na przedpolach Warszawy, w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku, rozegrała się Bitwa Warszawska, określana mianem Cudu nad Wisłą.

Świętując jubileusz podopieczni OHP wzięli już udział w Ogólnopolskim Konkursie Historycznym pn. „100-lecie Bitwy Warszawskiej”, którego laureatów poznaliśmy na początku lipca br. Tradycyjnie zachęcamy uczestników w całej Polsce do przyłączenia się – mimo trwających wakacji – do wzięcia udziału w obchodach rocznicowych lub też zapoznania się z licznymi materiałami, które opublikowało m.in. Biuro Programu „Niepodległa”. Ze względu na pandemię koronawirusa i ograniczenia dotyczące zgromadzeń, wiele działań zaplanowano od nowa, w formule wirtualnej i z mniejszym udziałem lub bez udziału publiczności.

W związku z jubileuszem dzięki współpracy Biura Programu „Niepodległa” oraz Polskiego Radia powstał nowoczesny serwis poświęcony Bitwie Warszawskiej 1920 r. – bitwa1920.gov.pl, gdzie na bieżąco są publikowane inicjatywy związane ze świętowaniem jednego z najważniejszych zwycięstw polskiego oręża.

Z okazji jubileuszu Centralna Biblioteka Wojskowa przygotowała ekspozycję planszową pn. „Do broni! Rok 1920 na plakatach, afiszach i drukach ulotnych”.

Aby upamiętnić 100-lecie Bitwy Warszawskiej w dniach 13-16 sierpnia 2020 r. instytucje kultury połączyły swoje siły. Pod hasłem #Wiktoria1920 odbyło się m.in. otwarcie Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wielkie widowisko multimedialne na PGE Narodowy pn. „1920. Wdzięczni Bohaterom”, premiera filmu VR pt. „Wiktoria 1920” oraz narodowe dokumentowanie pamiątek Cudu nad Wisłą. 16 sierpnia na antenie TVP1 zaprezentowano film dokumentalny pt. „Wojna Światów”. Oparty jest on na zrekonstruowanych filmach archiwalnych z wojny polsko-sowieckiej 1920 roku. Wykorzystano w nim nagrania radiowe, relacje uczestników i świadków wydarzeń, a także archiwalne świadectwa materialne, które przetrwały do naszych czasów: fotografie, rozkazy oraz zapisy tajnych raportów.

15 sierpnia z udziałem Episkopatu Polski odbyła się msza święta w Ossowie, a dzień później, 16 sierpnia, odsłonięto i poświęcono Figurę Matki Boskiej Zwycięskiej w Radzyminie.

Stoczona między Wojskiem Polskim a Armią Czerwoną na przedpolach Warszawy bitwa jest zaliczana do jednego z największych starć zbrojnych w dziejach polskiego oręża i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata.

Bitwa Warszawska rozpoczęła się 13 sierpnia 1920 r. walką o przedpole stolicy. Kolejnego dnia wojskom generała Władysława Sikorskiego udało się powstrzymać nacierające w kierunku Wisły oddziały Armii Czerwonej. Walki toczyły się wzdłuż wschodnich i południowo-wschodnich umocnień przedmościa warszawskiego na odcinku od Wiązowny po Radzymin. Jednym z ważnych fragmentów Bitwy było zdobycie 15 sierpnia przez kaliski 203. Pułk Ułanów sztabu 4. armii sowieckiej w Ciechanowie, a wraz z nim - kancelarii armii, magazynów i jednej z dwóch radiostacji, służących Sowietom do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku.

Faza obronna Bitwy Warszawskiej trwała do 16 sierpnia, kiedy to, dzięki działaniom marszałka Piłsudskiego, nastąpił przełom. Grupa Manewrowa składająca się ze związków taktycznych 3. i 4. Armii pod dowództwem Józefa Piłsudskiego rozpoczęła natarcie znad Wieprza na rozciągniętą w marszu z Brześcia nad Bugiem ku Wiśle na wysokości Maciejowic – Grupę Mozyrską. Nagłe i zdecydowane uderzenie było zupełnym zaskoczeniem dla Rosjan.

Odparcie oddziałów sowieckich zdecydowało o wyniku prowadzonej wojny i umożliwiło zachowanie odzyskanej zaledwie dwa lata wcześniej niepodległości Polski. Ponadto zwycięstwo miało istotny wymiar europejski, zahamowało bowiem ekspansję rewolucji komunistycznej na Starym Kontynencie.

Zawieszenie broni podpisano 15 października w Rydze, zaś traktat pokojowy wydano w marcu 1921 r., wtedy też wytyczono nową granicę polsko-sowiecką.

Grafika główna: prace plastyczne laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Historycznego OHP „100-lecie Bitwy Warszawskiej”.