Z okazji 102. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości przypominamy historię Junackich Hufców Pracy, które powstały już w wolnej Rzeczypospolitej i były paramilitarną organizacją młodzieżową działającą w latach 1936-1939.
W swojej działalności Ochotnicze Hufce Pracy nawiązują do tradycji Junackich Hufców Pracy, których powstanie zapoczątkował dekret Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 22 września 1936 r. o służbie pracy młodzieży. Podlegały Ministrowi Spraw Wojskowych, przy którym ustanowiono organ opiniodawczy i doradczy – Radę Służby Pracy. Pierwszym komendantem był płk Bogusław Kunc, a obowiązki Naczelnego Kapelana pełnił ks. kanonik płk WP Franciszek Ringwelski.
Jak podano w Dekrecie, przynależność do JHP było zaszczytną służbą dla Narodu i Państwa. Poprzez ochotniczą pracę junacy odegrali znaczącą rolę w odbudowie RP po 123 latach zaborów i wojnie polsko-bolszewickiej. Wykonywali oni prace fizyczne dla potrzeb obronności kraju i jego gospodarki, a także uczyli się zawodu. Jak podano w broszurze z 1936 roku pt. „Co to są JHP”, głównym celem Junackich Hufców Pracy było wychowanie bezrobotnych młodych kobiet i mężczyzn w wieku 18-20 lat na dobrych obywateli, przyszłych obrońców kraju i rzetelnych ludzi pracy.
Młodzi junacy budowali m.in. drogi, strzelnice, boiska i stadiony sportowe. Do ich zadań należało również wykonywanie prac melioracyjnych, usypywanie wałów przeciwpowodziowych, regulacja rzek, a także budowa fortyfikacji wojskowych. Wzięli udział w budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz portu i miasta Gdyni. Z kolei kobiety skupione w JHP zajmowały się m.in. ogrodnictwem, rolnictwem, krawiectwem, a także zdobywały umiejętności w prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Oprócz pracy, hufce zapewniały przysposobienie do służby wojskowej. Co roku junacy uczestniczyli w defiladach organizowanych w ramach obchodów Święta Niepodległości (jedna z nich na zdjęciu obok – Junacy maszerują przed Zamkiem Cesarskim w Poznaniu).
Ponadto, młodzież, która ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej, szkoliła się w wielu zawodach, m.in.: ślusarza, kowala, stolarza, tokarza, kamieniarza, hutnika, piekarza, rolnika, cholewkarza, czapnika, krawca, introligatora.
Nowa ustawa o powszechnym obowiązku wojskowym z 9 kwietnia 1938 roku nałożyła obowiązek kilkutygodniowej pracy w JHP na absolwentów szkół średnich i zawodowych. Miała być dla nich właściwym wstępem do służby wojskowej. Stąd w Junackich Hufcach Pracy znalazł się m.in. młody Karol Wojtyła, który odbył służbę w 7 batalionie 9 kompanii JHP. Jako junak, od 20 czerwca do 17 lipca 1938 roku, budował drogę z Zubrzycy Górnej do Zawoi przez Przełęcz Krowiarki w Beskidach Zachodnich. Pamięć o tym wydarzeniu została uwieczniona na ustawionym na przełęczy obelisku (zdjęcie obok).
W szeregach JHP znaleźli się również Janek Bytnar „Rudy” oraz Tadeusz Zawadzki „Zośka”.
Działalność Junackich Hufców Pracy przerwał wybuch II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku junacy JHP walczyli ramię w ramię z wojskiem. Jeden z batalionów walczył w kampanii wrześniowej pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Kleeberga. Jego też rozkazem kompanie JHP zostały rozwiązane, a ochotnicy dołączyli do oddziałów wojskowych. Część byłych junaków, a także ich dowódcy i instruktorzy zostali zamordowani przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu.
21 września 2018 r., w 100-lecie Niepodległości i w przeddzień 82. rocznicy powstania JHP, w Jeleniewie, w tamtejszej Szkole Podstawowej im. Danuty Siedzikówny „Inki” odsłonięto tablicę poświęconą pamięci junaków i kadry Junackich Hufców Pracy. Przed II wojną światową działała w Jeleniewie szkoła, która nosiła imię Junackich Hufców Pracy. Także w Jeleniewie pracował batalion JHP, którego junacy budowali drogę do Wiżajn. W sierpniu, podczas Święta Żołnierza, spotkał się z nimi właśnie w Jeleniewie Komendant Główny JHP płk Bogusław Kunc.