Zdobywanie wykształcenia na zasadzie uczestnictwa w OHP jest jedną z dróg uzyskiwania wiedzy ogólnej i przygotowania zawodowego w ramach polskiego systemu oświaty. Przeznaczone jest dla osób w wieku 15-18 lat, które z różnych przyczyn chcą realizować obowiązek szkolny lub obowiązek nauki łącząc go z pracą zarobkową.
Kształcenie ogólne
Uczestnik OHP odbywa kształcenie ogólne realizując obowiązek szkolny lub obowiązek nauki oraz jednocześnie odbywa przygotowanie zawodowe, aby zdobyć umiejętności lub konkretny zawód. Ucząc się pracuje, a za pracę otrzymuje miesięczne wynagrodzenie i ma zapewnione ubezpieczenie.
Młodzież uczy się w szkołach publicznych podległych władzom samorządowym. Ochotnicze Hufce Pracy nie są organem prowadzącym szkoły. W wyjątkowych przypadkach, gdy na danym terenie brak odpowiedniej placówki oświatowej prowadzonej przez samorząd, kształcenie w ramach OHP jest organizowane w placówkach innych niż samorządowe.
W zależności od wieku i posiadanego wykształcenia nauka odbywa się w:
- szkole podstawowej dla dorosłych (klasa VII i VIII);
- szkole podstawowej z oddziałami przysposabiającymi do pracy (klasa VII i VIII);
- szkole branżowej I stopnia;
- szkoleniach zawodowych w formie kursowej.
Praktyczne przygotowanie zawodowe w OHP
Odbywa się w warsztatach szkoleniowych OHP lub u pracodawców zewnętrznych (np. rzemieślników, przedsiębiorców). W zależności od typu szkoły, w której uczestnik realizuje kształcenie ogólne, podejmuje jednocześnie jedną z dwóch form przygotowania zawodowego:
1) przyuczenie do wykonywania określonej pracy, które jest przeznaczone dla młodzieży uczęszczającej do szkoły podstawowej dla dorosłych lub z oddziałami przysposabiającymi do pracy; udział w tej formie edukacji zawodowej prowadzi do zdobycia umiejętności stanowiących część wymagań kwalifikacyjnych dla wybranego przez uczestnika zawodu i trwa do ukończenia przez niego szkoły podstawowej, jednak nie dłużej niż 22 miesiące;
2) nauka zawodu, która jest przeznaczona dla młodzieży posiadającej ukończone gimnazjum lub VIII klasę szkoły podstawowej, uczącej się w szkole branżowej albo uczestniczącej w kursach; udział w takiej formie edukacji zawodowej kończy się egzaminem potwierdzającym uzyskanie kwalifikacji zawodowych organizowanym przez okręgową komisję egzaminacyjną lub izby rzemieślnicze i prowadzi do uzyskania kwalifikacji zawodowych oraz przygotowania do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika lub czeladnika; nauka zawodu trwa 3 lata.
Nauka może się odbywać również w formie pozaszkolnej jako szkolenie zawodowe w postaci kursowej zarówno dla uczestników, jak i absolwentów OHP oraz młodzieży korzystającej z usług jednostek rynku pracy OHP. Są to kwalifikacyjne kursy zawodowe lub kursy czeladnicze organizowane przez ośrodki szkolenia zawodowego i rejonowe ośrodki szkolenia zawodowego młodzieży OHP lub w porozumieniu z instytucjami posiadającymi uprawnienia do prowadzenia szkoleń. Formy pozaszkolne są zalecane dopiero po wykorzystaniu możliwości kształcenia w formie szkolnej.
Osoby, które ukończyły 18 lat mogą uzyskać na kwalifikacyjnych kursach zawodowych 252 kwalifikacje wyodrębnione w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, bez względu na dotychczasowe wykształcenie. (Rozporządzenie MEN z dn. 23 grudnia 2011). Po ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego (KKZ) można przystąpić do egzaminu zawodowego w zakresie danej kwalifikacji. Po zakończeniu każdej z kwalifikacji, uczestnik uzyskuje zaświadczenie o ukończeniu kursu i wówczas może zdawać zewnętrzny egzamin zawodowy, potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji. Po zdaniu takiego egzaminu otrzymuje od Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej świadectwo potwierdzające kwalifikacje w zawodzie.
Ukończenie szkoły podstawowej i przyuczenia do wykonywania określonej pracy daje możliwość uzyskania zatrudnienia oraz jednocześnie kontynuowania nauki w szkole wyższego szczebla.
Ukończenie szkoły branżowej I-go stopnia lub pozaszkolnej formy kształcenia daje możliwość uzyskania kwalifikacji zawodowych i zdobycia zatrudnienia, a w przypadku absolwenta form szkolnych kontynuowania nauki w szkole wyższego szczebla.
Uczestnicy OHP szkolą się w zawodach, poszukiwanych na lokalnych rynkach pracy, umożliwiających najpierw uzyskanie zatrudnienia, potem jego utrzymanie, a w końcu usamodzielnienie się. Wykazy tych zawodów są na bieżąco aktualizowane na podstawie danych statystycznych i informacji z urzędów pracy oraz przeprowadzanych analiz zapotrzebowania rynku pracy. Oferta kształcenia zawodowego w OHP obejmuje ponad 60 zawodów. Najczęściej wybieranymi przez młodzież zawodami są: kucharz, fryzjer, sprzedawca, mechanik pojazdów samochodowych, cukiernik, piekarz, murarz-tynkarz, lakiernik, stolarz, elektryk, ślusarz, krawiec, tapicer.
Co na początek?
- Uczestnik, który rozpoczyna naukę w OHP jest kierowany do szkoły, w której będzie uzupełniać lub kontynuować kształcenie ogólne.
- Doradca zawodowy – po zbadaniu jego predyspozycji zawodowych – pomaga mu wybrać zawód.
- Uczestnik dostaje umowę o pracę i zatrudnienie na zasadach pracownika młodocianego w celu odbycia przygotowania zawodowego (wyjątkowo, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, uczestnicy na poziomie szkoły podstawowej lub gimnazjum mogą podjąć naukę bez podpisywania umowy o pracę i są wówczas pozostawieni na tzw. statusie ucznia).
Co daje nauka w OHP?
- Świadectwo ukończenia szkoły (szkoły podstawowej, gimnazjum lub zasadniczej szkoły zawodowej/formy kursowej, szkoły branżowej) umożliwiające podjęcie dalszej edukacji, np. w szkole wyższego stopnia.
- Zaświadczenie o ukończeniu przyuczenia do wykonywania określonej pracy – w przypadku ukończenia szkoły podstawowej/gimnazjum lub zaświadczenie potwierdzające uzyskanie kwalifikacji zawodowych – po ukończeniu nauki zawodu i zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
- Propozycję oferty zawierającej możliwość rozwijania aktywizacji społeczno-zawodowej rozpoczętej podczas nauki w OHP (w tym np. zdobycie dodatkowych umiejętności zawodowych, podwyższenie kwalifikacji, przekwalifikowanie, korzystanie z oferty kulturalno-rekreacyjnej, etc.).
- Objęcie poradnictwem edukacyjno-zawodowym i przygotowaniem do aktywnego poruszania się na rynku pracy.
Uczestnictwo w OHP jest dobrowolne i bezpłatne.
Do OHP może zgłosić się każdy, kto ukończy gimnazjum lub szkołę podstawową albo nie ukończy szkoły podstawowej i ma powyżej 15 lat.