W więzieniu mokotowskim 1 marca 1951 roku komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo konspiracji, która kontynuowała od 1945 roku dzieło AK1. Żołnierze Wyklęci byli żołnierzami polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy stawiali opór sowietyzacji Polski. Komuniści nazywali ich „bandami reakcyjnego podziemia”, „wrogami ludu”.
Walka Żołnierzy Wyklętych była patriotycznym zrywem samoobrony społeczeństwa polskiego przeciwko sowieckiej agresji i przykładem największej konspiracji zbrojnej w Europie. Liczbę żołnierzy szacuje się na 120-180 tysięcy.
Większość akcji oddziałów podziemia antykomunistycznego było wymierzonych w oddziały zbrojne UB, KBW czy MO. Podziemie niepodległościowe aktywnie działało też na Kresach Wschodnich, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej.
Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął 21 października 1963 roku w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie). Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania.
W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach.
Polskie podziemie do powstania Solidarności było organizację walczącą z komunizacją naszego kraju i symbolem oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Działalność Żołnierzy Wyklętych przyczyniła się do szybszego upadku systemu komunistycznego, stając się wzorem postawy obywatelskiej.
Prezydent Lech Kaczyński korzystając ze swego konstytucyjnego uprawnienia do inicjatywy ustawodawczej, w 2010 roku złożył na ręce marszałka Sejmu projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, jako święta państwowego, które będzie obchodzone 1 marca każdego roku.
Autor tekstu: Katarzyna Bis-Sieńko – wychowawca HP-1-6 w Jeleniej Górze